Που πήγαν τα λεφτα

Το θέμα της σημερινής ανάρτησης δεν είναι τα δικά μου οικονομικά. Δόξα τω θεώ καλά πάω, κάθε μήνα έχω απόθεμα και έτσι μπορώ να είμαι large με τις διακοπές μου, όπως που θα κάνω σύντομα με την αδερφή μου. Το θέμα είναι που πήγαν τα χρήματα που διόγκωσαν το δημόσιο χρέος. Αυτό είναι το ερώτημα των διαδηλωτών, ο Πάγκαλος έδωσε απάντηση αλλά δεν άρεσε και δεν περιελάμβανε όλη την αλήθεια και είναι βέβαιο ότι αν δεν σταυρωθεί κάποιος για το δημόσιο χρέος ο λαός δεν πρόκειται να ηρεμήσει. Η υπόθεση των TOR-M1 και η υπόθεση Τσοχαντζόπουλου όμως δείχνουν ότι η άρχουσα τάξη ελάχιστη διάθεση έχει για αυτοκάθαρση, ακόμα και όταν απειλείται πολιτικά...

Η Ελλάδα έχει χρεωκοπήσει είτε 3 είτε 5 φορές στην ιστορία της, ανάλογα με το τι θεωρεί κανείς χρεωκοπία. Τις περισσότερες φορές ήταν συνδεδεμένη με έναν πόλεμο, είτε προηγήθηκε (1825, 1922) είτε ακολούθησε (1893, 1932). Η 2η χρεωκοπία επίσης ήταν συνδεδεμένη με τον Κριμαϊκό, απλά η Ελλάδα δεν συμμετείχε σε αυτόν. Περισσότερες ομοιώτητες με τη σημερινή κατάσταση έχει η χρεωκοπία του Χαριλάου Τρικούπη, τα αίτια του δανειακού βάρους ήταν κρατικές δαπάνες συνδεδεμένες με αναπτυξιακά και στρατιωτικά έργα. Βέβαια τα χρήματα σήμερα δεν πήγαν τόσο σε αναπτυξιακές όσο σε καταναλωτικές δαπάνες, βίλες στα Βόρεια και Νότια Προάστεια, Μερσεντές και καταθέσεις στο εξωτερικό. Οι αυτοκινητόδρομοι έγιναν περισσότερο με κοινοτικά κεφάλαια παρά εθνικά.

Από τη δικτατορία η Ελλάδα βγήκε με χαμηλό χρέος αλλά σε οικονομική ανισορροπία λόγω της κρίσης του πετρελαίου. Η οικονομική πολιτική των συνταγματαρχών, πλήρης συμμόρφωση στις απαιτήσεις του κεφαλαίου με σκοπό την προσέλκυση του έφερε ξένες επενδύσεις αλλά λόγω των εγκλημάτων της Χούντας (βασανιστήρια, εξορίες, προδοσία της Κύπρου) σε συνδιασμό με τη διαχυση της εξουσίας προς τα κάτω επί δημοκρατίας (= κάθε δήμαρχος θέλει την μίζα του) ήταν αδύνατον να ακολουθηθεί από την Ελληνική Δημοκρατία. Αντίθετα όλες οι χώρες που ακολούθησαν το νεοφιλελεύθερο μόντελο την υιοθέτησαν ως ευαγγέλιο με αποτέλεσμα να αποθρασυνθεί το κεφάλαιο: όταν έχεις συνηθίσει να σου δίνουν γη και ύδωρ, το απαιτείς παντού. Σε μία δημοκρατία όμως δεν μπορείς να απαιτεις την απομάκρυνση χιλιάδων κατοίκων από μία παραλία και την δωρεάν παραχώρηση σε εσένα ως προαπαιτούμενο για την κατασκευή ενός ξενοδοχείου, το οποίο πιθανόν να είναι και all inclusive.

Η άλλη κληρονομιά της χούντας ήταν οι προβληματικές. Η άνοδος του εργατικού κόστους λόγω βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου λόγω της επιτυχημένης πολιτικής οικονομικής ανάπτυξης είχε ως αποτέλεσμα να μετατραπουν πολλές επιχειρήσεις που βασίζονταν στο χαμηλό κόστος από κερδοφόρες σε ελλειματικές. Η έλλειψη καινοτομίας (είναι γνωστή η αντιπάθεια των Ελλήνων για την πραγματική αλλαγή) σε συνδιασμό με την ανάδυση νέων βιομηχανικών κρατών μετέτρεψε τις εταιρίες σε προβληματικές. Πραγματική αναδιάρθρωση, είτε της παραγωγικής διαδικασίας είτε του προσανατολισμού των αγορών δεν συνέβει, η κυβέρνηση δεν τολμούσε να επιτρέψει το κλείσιμο τους αφού απασχολούσαν χιλιάδες ψηφοφόρους και οι τράπεζες αναγκάστηκαν να τις χρηματοδοτούν και, στην καλύτερη των περιπτώσεων, να κεφαλαιοποιούν το χρέος. Εν συνεχεία ανέβηκε το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση και ο λαός στην εξουσία...

Είναι αδιαμφισβήτητο, 1981 το δημόσιο χρέος ήταν το 15% του ΑΕΠ, το 1989 ήταν 90% του ΑΕΠ. Εν συνεχεία ανέβηκε ένα 10% επί Μητσοτάκη οφειλόμενο κυρίως στα δάνεια που εντόπισε ο μακαρίτης ο Βρανόπουλος στα υπόγεια της Εθνικής από τη δεκαετία του 50 που ως τότε δεν υπολογίζονταν και έκτοτε ανέβαινε όσο περίπου το ΑΕΠ εώς την αρχή της κρίσης. Το θαύμα της ΟΝΕ οφείλονταν μάλλον σε δημιουργική λογιστική παρά στον (πραγματικό) πόνο του Ελληνικού λαού την εποχή Σημίτη.

Τι προκάλεσε την διόγκωση του χρέους μετά το 1993 είναι αρκετά γνωστό, οι δημόσιες επιχειρήσεις/υπηρεσίες έδιναν χρήματα στην εκάστοτε εκλογική τους πελατεία είτε υπό τη μορφή απασχόλησης είτε υπό τη μορφή υπερτιμολογημένων ή και εντελώς αχρήστων υπηρεσιών. Οι μεγαλύτερες προμήθειες ήταν οι αμυντικές οι οποίες κάθε άλλο παρά άχρηστες ήταν, απλά πήγαν όχι κατ'ανάγκην προς το καλύτερο υλικό αλλά προς αυτό που έδινε την καλύτερη μίζα. Όταν ανέβηκε ο Καραμανλής ανέβηκε στην εξουσία δήλωσε πως θα πιάσει τα τρωκτικά που φάγανε τα λεφτά. Ο Ζορμπάς έπιασε την υπόθεση των TOR M1 και μέσα σε 1 μήνα βρήκε τον μίτο της μίζας. Η υπόθεση όμως θάφτηκε, θεός φυλάξει μην πιάσουνε κάποιον πολιτικό ή υπηρεσιακό παράγοντα ένοχο. Χειρότερή τώρα είναι η υπόθεση Τσοχατζόπουλου: ό μονος λόγος που πιάστηκε η υπόθεση είναι ότι οι Γερμανοί έδωσαν στοιχεία από την Ferrostal. Ο Τσοχατζόπουλος παραπεμφθηκε για εγκλήματα έχουν παραγραφεί. Αν ήθελαν να πιάσουν κάποιον θα παρέπεμπαν για εγκλήματα που δεν έχουν παραγραφεί. Ο Άκης απλά μπορεί να δικαστεί για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και η ποινή θα είναι κάποιο πρόστιμο, αν καταδικαστεί.

Γυρνόντας όμως στο αρχικό ερώτημα, τι ήταν αυτό που προκάλεσε την εκτόξευση του δημοσίου χρέους; Ήταν απλά οι Κευνσιανές πολιτικές ενεργής ανάπτυξης που προκάλεσαν την εκτόξευση του ελλείματος χωρίς να βγάλουν την χώρα από την ύφεση (διότι συνοδεύτικαν με μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς που έριξαν τις εξαγωγικές εταιρείες στην άκρη του γκρεμμού); Ήταν μήπως οι υψηλές αυξήσεις στις ΔΕΚΟ που τις μετέτρεψαν σε ελλειματικές; Ή ήταν απλά η κρατικοποίηση των προβληματικών που μετέτρεψε το ιδιωτικό χρέος σε δημόσιο; Με τη λογική του Παπανδρέου της δεκαετίας του 80 δεν θέλαμε τόσο να επιβιώσουν οι εταιρείες όσο να οικοδομήσουμε τον σοσιαλισμό. Θέλαμε τις επιχειρήσεις κερδοφόρες αρκεί να μην το πληρώναν οι εργαζόμενοι. Ότι σε αρκετές περιπτώσεις ο μόνος τρόπος να επιβιώσει μια επιχείρηση είναι να απολύσει εργαζομένους ή να μετατρέψει επί τω χείρω τις εργασιακές σχέσεις. Οι εργαζόμενοι που παραμένουν θα έχουν μισθό για αρκετά χρόνια, όχι για μερικούς μήνες ως την κατάρρευση.

Σίγουρα, μαζί φάγαμε τα λεφτά, προσλαμβάνοντας υπεράριθμους στο Δημόσιο. Η ΔΕΗ την εποχή της μετοχοποίησης είχε 35.000 υπαλλήλους, εκ των οποίων οι 10.000 υπεράριθμοι κυριε Φωτόπουλε. Ναι, πολλά λεφτά πήγαν για να γίνουν βίλες ανά την Ελλάδα. Αλλά το σημείο καμπής ήταν η άτυπη διάσωση των τραπεζών μέσω της κρατικοποίησης των προβληματικών. Εαν τις είχαμε εκκαθαρίσει τότε, δεν θα πληρώναμε τώρα το χρέος και πιθανόν να έβρισκε ο κόσμος δουλειά εκτός δημοσίου. Προσπάθησε όμως ποτέ σοβαρά καμία Ελληνική κυβέρνηση να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας;