Στην προηγούμενη ανάρτηση έκανα λάθος, παρομοίασα με τον άγνωστο της Τιεν Αν Μεν τον Τάσο Ισαάκ. Εννοούσα τον ξάδερφό του, Σωλομό Σωλομού, που ανέβηκε στην σημαία. Την εβδομάδα αυτή πήγα την Παρασκευή στο εθνικό μνημείο της D Day, της απόβασης στην Νορμανδία στο Bedford. Θα ακολουθήσουν οι εντυπώσεις μου σε επόμενη ανάρτηση. Ωστόσο θα μιλήσω σήμερα για το Διαστημικό Λεωφορείο και την πρόσβαση στο διάστημα, κάτι το οποίο είχα πρόθεση να κάνω εδώ και μήνες.
Το πρόγραμμα του διαστημικού λεωφορείου είχε μάλλον κακή αρχή. Ο Νίξον ήθελε να ακυρώσει όλο το διαστημικό πρόγραμμα και να καταργήσει την NASA. Το Κογκρέσσο και η Αμερικανική κοινή γνώμη τον σταμάτησαν. Έτσι λοιπόν επέλεξε την φτηνότερη λύση από όσες του προτάθηκαν. Επί προεδρίας του υπήρχαν λίγο ή πολύ τρεις επιλογές, να συνεχιστεί η εξερεύνηση προς το βαθύ διάστημα. Το πιο ρεαλιστικό σχέδιο εώς και σήμερα για εξερεύνηση των πλανητών ήταν να γίνει το επανδρωμένο πέρασμα από την Αφροδίτη (Manned Venus Flyby) το 1974. Το ανώτερο στάδιο του Κρόνου 5 θα γίνονταν το διαστημόπλοιο, σε στυλ Skylab, και μετά από δύο δοκιμές να δουν αν το σύστημα λειτουργούσε θα γίνονταν η εκτόξευση. Λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι το Skylab λειτούργησε κανονικά ενώ όλα τα υπόλοιπα σχέδια για εξερεύνηση των πλανητών δεν έχουν καταφέρει να φτιάξουν πρότυπο του διαστημοπλοίου στην Γη, πόσο μάλλον να έχει πετάξει στο διάστημα, θεωρώ ότι ήταν το ρεαλιστικότερο σχέδιο. Το τρίτο ενδεχόμενο ήταν να ακυρωθεί το όλο επανδρωμένο πρόγραμμα και να περάσουν τα μη επανδρωμένα προγράμματα αλλού. Η δεύτερη επιλογή η οποία και ακολουθήθηκε ήταν να φτιάξουν ένα φτηνό επαναχρησιμοποιούμενο μέσον μεταφοράς στο διάστημα, το διαστημικό λεωφορείο, και ένα μέρος στο οποίο να πηγαίνει, τον διαστημικό σταθμό. Από την αρχή έδωσαν στο Κογκρέσσο την πλέον αισιόδοξη εκτίμηση για το κόστος αλλά όπως συμβαίνει συχνά με την μηχανική όλα δεν πήγαν τέλεια. Το κόστος ανάπτυξης υπερέβει πολύ το προϋπολογισμένο σε σημειο που ακύρωσαν όλα τα άλλα διαστημικά προγράμματα (πχ μη επανδρωμένες αποστολές), με αποτέλεσμα για μία δεκαετία η NASA να μην στείλει καμία διαστημοσυσκευή και οι Ευρωπαΐοι και οι Ιάπωνες να πρωτοφτιάξουν δικές τους.
Με σκοπό να μην κρατήσουν χαμηλά το κόστος ανάπτυξης οι Αμερικανοί έκαναν ορισμένες επιλογές οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα υψηλότερο λειτουργικό κόστος. Η μόνη τεχνολογία της δεκαετίας του 1970 ικανή να προσφέρει επαναχρησιμοποιούμενη προστασία από την θερμότητα της επαναφοράς στην Γη εντός του προβλεπόμενου βάρους ήταν κεραμικά πλακίδια. Δυστυχώς η τεχνολογία μπορεί να ήταν ότι καλύτερο υπήρχε την εποχή εκέινη, αλλά μετά βίας ικανοποιούσε τα κριτήρια. Όπως απεδείχθει κάθε φορά που γυρνούσε στην Γη το λεωφορείο η ζημία στα πλακίδια και τον σκελετό ήταν τέτοια που απαιτούνταν επανακατασκευή. Υπήρχαν επίσης και άλλα προβλήματα, όπως η χρήση των στερεών προωθητήρων των οποίων εν τέλει η επαναγομωση ήταν μόνο 25% φθηνότερη από την κατασκευή από το μηδέν των δεξαμενών μίας χρήσης. Επίσης σταδιακά η χρήση της ίδιας τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα αρκετά αναλώσιμα να μην παράγονται και η NASA αναγκάζονταν να διατηρεί στοκ το οποίο δύσκολα αναπλήρωνε. Όλα τα οικονομικού κυρίως τύπου προβλήματα μαζί είχαν ως αποτέλεσμα το τελικό κόστος χρήσης να είναι δεκαπλάσια από αυτό το οποίο προϋπολογίστηκε επί Νίξον.
Ωστόσο το πρόγραμμα είχε και μία μεγάλη επιτυχία, έκανε εφικτή την πρόσβαση στο διάστημα σε τακτική βάση. Όσο χρησιμοποιούνταν το διαστημικό λεωφορείο υπήρχαν κατά μέσον όρο 5 αποστολές ανά έτος με μέγιστο 9. Με 4 λεωφορεία μάλλον υπήρχε υποεκμετάλλευση του στόλου, καθότι εν τέλει η NASA μπορούσε να επαναφέρει σε πτητική κατάσταση το λεωφορείο σε λιγότερο από δύο μήνες. Αντι για πέντε θα μπορούσε να κάνει 25 αποστολές τον χρόνο. Αν μάλιστα έκανε τόσες, θα μείωνε και το κόστος ανά αποστολή, το οποίο ήταν σύμφωνα με μελέτη για το Κογκρέσσο του 2011 $1 δις ανά αποστολή χωρίς τα έξοδα ανάπτυξης της δεκαετίας του 1970 που επιμερίζονταν σε $500 εκατομμύρια ανά πτήση. Ωστόσο λεφτα δεν υπήρχαν για τόσες αποστολές. Αυτός εν τέλει είναι και ο λόγος που η αντικατάσταση του πρόκειται να γίνει με θαλαμίσκους ολίγων χρήσεων, με μόνο 5 αποστολές τον χρόνο βγαίνει φτηνότερα.
Ως αντικατάσταση του λεωφορείου μετά το ατύχημα του Κολούμπια επιλέχθει για το βαθύ διάστημα το πρόγραμμα Ωρίων, το οποίο εν συνεχεία περικόπηκε και για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ο ιδιωτικός τομέας. Η ιδέα είναι ότι η NASA θα αγοράζει από ιδιώτες εργολάβους θέσεις μεταφοράς, κατά τον τρόπο που αγοράζει σήμερα θέσεις από τους Ρωσους στο Σογιούζ. Ωστόσο η ελπίδα είναι ότι δεν πρόκειται οι νέοι ιδιωτικοί θαλαμίσκοι που ετοίμαζουν αυτή τη στιγμή η SpaceX, Boeing και Sierra Nevada (η κάθε μία ανταγωνιστικά) δεν θα πηγαίνουν μόνο στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Όπως απέδειξε η εμπειρία της προηγούμενης δεκαετίας υπάρχουν πολλοί πλούσιοι πρόθυμοι να πληρώσουν λεφτά να πάνε στο διάστημα. Έτσι ο Bigelow, ο οποίος έχει αλυσίδα ξενοδοχείων στην Αμερική έχει ξοδεωει λεφτά για να σχεδιάσει και κατασκευάσει διαστημικό ξενοδοχείο. Μάλιστα δύο πρωτότυπα υπό κλίμακα έχουν ήδη πετάξει στο διάστημα ενώ η NASA έκανε συμβόλαιο με την εταιρεία του ώστε να προστεθεί στον Διεθνή Διαστημικό σταθμό το 2015 ένα πλήρης κλίμακας πρωτότυπο το οποίο θα το έχουν επί μία διετία για να δουν πως λειτουργεί στην πράξη. Πολύ ενδιαφέροντες εξελίξεις προβλέπονται στο εγγυής μέλλον, αν όντως συμβουν. Ας ελπίσουμε ότι θα υλοποιηθούν πολύ περισσότερο από ότι η υπόσχεση του διαστημικού λεωφορείου για φτηνή πρόσβαση
Το πρόγραμμα του διαστημικού λεωφορείου είχε μάλλον κακή αρχή. Ο Νίξον ήθελε να ακυρώσει όλο το διαστημικό πρόγραμμα και να καταργήσει την NASA. Το Κογκρέσσο και η Αμερικανική κοινή γνώμη τον σταμάτησαν. Έτσι λοιπόν επέλεξε την φτηνότερη λύση από όσες του προτάθηκαν. Επί προεδρίας του υπήρχαν λίγο ή πολύ τρεις επιλογές, να συνεχιστεί η εξερεύνηση προς το βαθύ διάστημα. Το πιο ρεαλιστικό σχέδιο εώς και σήμερα για εξερεύνηση των πλανητών ήταν να γίνει το επανδρωμένο πέρασμα από την Αφροδίτη (Manned Venus Flyby) το 1974. Το ανώτερο στάδιο του Κρόνου 5 θα γίνονταν το διαστημόπλοιο, σε στυλ Skylab, και μετά από δύο δοκιμές να δουν αν το σύστημα λειτουργούσε θα γίνονταν η εκτόξευση. Λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι το Skylab λειτούργησε κανονικά ενώ όλα τα υπόλοιπα σχέδια για εξερεύνηση των πλανητών δεν έχουν καταφέρει να φτιάξουν πρότυπο του διαστημοπλοίου στην Γη, πόσο μάλλον να έχει πετάξει στο διάστημα, θεωρώ ότι ήταν το ρεαλιστικότερο σχέδιο. Το τρίτο ενδεχόμενο ήταν να ακυρωθεί το όλο επανδρωμένο πρόγραμμα και να περάσουν τα μη επανδρωμένα προγράμματα αλλού. Η δεύτερη επιλογή η οποία και ακολουθήθηκε ήταν να φτιάξουν ένα φτηνό επαναχρησιμοποιούμενο μέσον μεταφοράς στο διάστημα, το διαστημικό λεωφορείο, και ένα μέρος στο οποίο να πηγαίνει, τον διαστημικό σταθμό. Από την αρχή έδωσαν στο Κογκρέσσο την πλέον αισιόδοξη εκτίμηση για το κόστος αλλά όπως συμβαίνει συχνά με την μηχανική όλα δεν πήγαν τέλεια. Το κόστος ανάπτυξης υπερέβει πολύ το προϋπολογισμένο σε σημειο που ακύρωσαν όλα τα άλλα διαστημικά προγράμματα (πχ μη επανδρωμένες αποστολές), με αποτέλεσμα για μία δεκαετία η NASA να μην στείλει καμία διαστημοσυσκευή και οι Ευρωπαΐοι και οι Ιάπωνες να πρωτοφτιάξουν δικές τους.
Με σκοπό να μην κρατήσουν χαμηλά το κόστος ανάπτυξης οι Αμερικανοί έκαναν ορισμένες επιλογές οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα υψηλότερο λειτουργικό κόστος. Η μόνη τεχνολογία της δεκαετίας του 1970 ικανή να προσφέρει επαναχρησιμοποιούμενη προστασία από την θερμότητα της επαναφοράς στην Γη εντός του προβλεπόμενου βάρους ήταν κεραμικά πλακίδια. Δυστυχώς η τεχνολογία μπορεί να ήταν ότι καλύτερο υπήρχε την εποχή εκέινη, αλλά μετά βίας ικανοποιούσε τα κριτήρια. Όπως απεδείχθει κάθε φορά που γυρνούσε στην Γη το λεωφορείο η ζημία στα πλακίδια και τον σκελετό ήταν τέτοια που απαιτούνταν επανακατασκευή. Υπήρχαν επίσης και άλλα προβλήματα, όπως η χρήση των στερεών προωθητήρων των οποίων εν τέλει η επαναγομωση ήταν μόνο 25% φθηνότερη από την κατασκευή από το μηδέν των δεξαμενών μίας χρήσης. Επίσης σταδιακά η χρήση της ίδιας τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα αρκετά αναλώσιμα να μην παράγονται και η NASA αναγκάζονταν να διατηρεί στοκ το οποίο δύσκολα αναπλήρωνε. Όλα τα οικονομικού κυρίως τύπου προβλήματα μαζί είχαν ως αποτέλεσμα το τελικό κόστος χρήσης να είναι δεκαπλάσια από αυτό το οποίο προϋπολογίστηκε επί Νίξον.
Ωστόσο το πρόγραμμα είχε και μία μεγάλη επιτυχία, έκανε εφικτή την πρόσβαση στο διάστημα σε τακτική βάση. Όσο χρησιμοποιούνταν το διαστημικό λεωφορείο υπήρχαν κατά μέσον όρο 5 αποστολές ανά έτος με μέγιστο 9. Με 4 λεωφορεία μάλλον υπήρχε υποεκμετάλλευση του στόλου, καθότι εν τέλει η NASA μπορούσε να επαναφέρει σε πτητική κατάσταση το λεωφορείο σε λιγότερο από δύο μήνες. Αντι για πέντε θα μπορούσε να κάνει 25 αποστολές τον χρόνο. Αν μάλιστα έκανε τόσες, θα μείωνε και το κόστος ανά αποστολή, το οποίο ήταν σύμφωνα με μελέτη για το Κογκρέσσο του 2011 $1 δις ανά αποστολή χωρίς τα έξοδα ανάπτυξης της δεκαετίας του 1970 που επιμερίζονταν σε $500 εκατομμύρια ανά πτήση. Ωστόσο λεφτα δεν υπήρχαν για τόσες αποστολές. Αυτός εν τέλει είναι και ο λόγος που η αντικατάσταση του πρόκειται να γίνει με θαλαμίσκους ολίγων χρήσεων, με μόνο 5 αποστολές τον χρόνο βγαίνει φτηνότερα.
Ως αντικατάσταση του λεωφορείου μετά το ατύχημα του Κολούμπια επιλέχθει για το βαθύ διάστημα το πρόγραμμα Ωρίων, το οποίο εν συνεχεία περικόπηκε και για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ο ιδιωτικός τομέας. Η ιδέα είναι ότι η NASA θα αγοράζει από ιδιώτες εργολάβους θέσεις μεταφοράς, κατά τον τρόπο που αγοράζει σήμερα θέσεις από τους Ρωσους στο Σογιούζ. Ωστόσο η ελπίδα είναι ότι δεν πρόκειται οι νέοι ιδιωτικοί θαλαμίσκοι που ετοίμαζουν αυτή τη στιγμή η SpaceX, Boeing και Sierra Nevada (η κάθε μία ανταγωνιστικά) δεν θα πηγαίνουν μόνο στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Όπως απέδειξε η εμπειρία της προηγούμενης δεκαετίας υπάρχουν πολλοί πλούσιοι πρόθυμοι να πληρώσουν λεφτά να πάνε στο διάστημα. Έτσι ο Bigelow, ο οποίος έχει αλυσίδα ξενοδοχείων στην Αμερική έχει ξοδεωει λεφτά για να σχεδιάσει και κατασκευάσει διαστημικό ξενοδοχείο. Μάλιστα δύο πρωτότυπα υπό κλίμακα έχουν ήδη πετάξει στο διάστημα ενώ η NASA έκανε συμβόλαιο με την εταιρεία του ώστε να προστεθεί στον Διεθνή Διαστημικό σταθμό το 2015 ένα πλήρης κλίμακας πρωτότυπο το οποίο θα το έχουν επί μία διετία για να δουν πως λειτουργεί στην πράξη. Πολύ ενδιαφέροντες εξελίξεις προβλέπονται στο εγγυής μέλλον, αν όντως συμβουν. Ας ελπίσουμε ότι θα υλοποιηθούν πολύ περισσότερο από ότι η υπόσχεση του διαστημικού λεωφορείου για φτηνή πρόσβαση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου