Όπως ανέφερα στην χτεσινή ανάρτηση, καθότι Κυριακή διάβασα αρκετά άρθρα στο ιντερνετ τα οποία μιλούσαν για την κατάσταση και την ιστορία της χώρας. Ας δώσω και την δική μου άποψη. Βασικότερο άρθρο που διάβασα ήταν αυτό του Μαζάουερ, για την ιστορία της χώρας και τα αίτια της κρίσης. Επίσης άλλο ένα άρθρο είχε το Άρδην για την ιδιοπροσωπία του Ελληνικού κράτους και την κρίση. Αν μη τι άλλο, με το τελεσίγραφο, είναι επίκαιρα.
Στην Ελλάδα υπάρχει η αίσθηση ότι όλα στην ιστορία του κράτους μας τα καθορίζουν οι ξένοι, οι οποίοι φταίνε για την κατάντια μας αλλά ποτέ για τα επιτεύγματα μας (με εξαίρεση τον Ότο Ρεχάνγκελ). Η αλήθεια είναι ότι υπήρξαν πολύ έντονες παρεμβάσεις του εξωτερικού παράγοντα. Η επανάσταση πέτυχε διότι ο πρωθυπουργός της Αγγλίας, ο βασιλιάς της Γαλλίας και ο τσάρος παρών των Ρωσιών απεφάσισαν να επιβάλλουν την δημιουργία του κράτους στον σουλτάνο. Επίσης οι προστάτιδες δυνάμεις μας έστειλαν και τον Όθωνα. Όμως εμείς επιλέξαμε τον Καποδίστρια και οι Μαυρομιχαλαίοι των δολοφόνησαν, και ας είπε ο επιζήσας οταν αποφυλακίστηκε "Ας όψετε η Αγγλία". Μόνοι μας επιλέξαμε τα ξενικά κόμματα επί επανάστασης και Όθωνα. Αντίστοιχα κατα την Αποστασία μόνοι μας κάναμε τον Αμερικανό πρέσβη βασικό διαμεσολαβητή. Υπήρξαν πολλές ξένες παρεμβάσεις στην Ελλάδα, αλλά με μικρές εξαιρέσεις του τύπου η κατοχή του Πειραιά κατά τον Κριμαϊκό ή η Τριπλή κατοχή του Β'ΠΠ σε ελάχιστες περιπτώσεις ήταν χωρίς να έχουν πρόσκληση και έρεισμα από εντόπιες πολιτικές δυνάμεις. Τμήματα της Ελληνικής κοινωνίας και του κατεστημένου ήταν τόσο αδίστακτοι για την κατάκτηση της εξουσίας που ήταν πρόθυμοι να καλέσουν ξένους. Όχι πως οι ξένοι ήταν άμοιροι των ευθυνών τους, δεν έχουν κανένα συγχωροχάρτι. Πάντως ιστορικά προτιμούσαν να προσεταιριστούν τμήμα της άρχουσας τάξης και να την κάνουν κοινωνό/συμπαραστάτη των συμφερόντων τους παρά να παρέμβουν άμεσα.
Ο Μαζάουερ είπε κάτι το φοβερό που πραγματικά δεν είχα συνειδητοποιήσει νωρίτερα. Εως ουσιαστικά το 1990 (δεν έθεσε αυτός το έτος, μόνο την γενιά) υπήρχε ένα μεγάλο τμήμα τη κοινωνίας που επιθυμούσε να ξαναπαιχτεί ο Εμφύλιος αλλά με άλλο αποτέλεσμα, είτε νίκη της Αριστεράς είτε συμφιλίωση, είτε να βγει το Κέντρο αντί της Δεξιάς κύριος νικητής. Η δική μου γενιά (όχι μόνο οι υπό των 30 ετών) ήταν η πρώτη που πραγματικά ήταν πρόθυμοι να τον δει ως ιστορικό γεγονός και να θάψει τη μνήμη του, χωρίς να θέλει όμως να τον ξεχάσει. Ουσιαστικά πολύ πρόσφατα μπορέσαμε να περάσουμε το μίσος του, αλλά και πάλι δεν μπορέσαμε να ξεφύγουμε από την αντιπαλότητά του. Η ελληνική κοινωνία ξεπερνάει σκοπέλους όσο ωριμάζει. Γενικό ερώτημα όμως είναι τι αποτελεί την ελληνική κοινωνία και ποιες οι επιθυμίες της. Αν δεν την κατανοήσουμε δεν μπορούμε να βγούμε από την κρίση, διότι δεν καταλαβαίνουμε και τα αίτιά της.
Η συγκρότηση του Ελληνικού κράτους ήταν προβληματική από αρχής. Είχαμε μία φτωχή αγροτική περιοχή από την οποία έλειπε και η ελίτ του ελληνικού έθνους. Ο μόνος Φαναριώτης ουσιαστικά ήταν ο Μαυροκορδάτος, μάλλον η πιο σκοτεινή μορφή της επανάστασης. Το ελληνικό κράτος έπρεπε όχι μόνο να στήσει υλική αλλά και ταξική υποδομή. Από την αρχή υπήρχε το ερώτημα, καθ'υμάς η Ανατολή ή ανοίκωμεν στην Δύση; Δευτερευόντως το ερώτημα ήταν, σε ποια Ανατολή αναφερώμαστε. Η ελιτ από την αρχή ήταν περισσότερο μεταπρατική παρά παραγωγική, εμποροι και καραβοκύρηδες παρά μεγαλοαγρότες. Ακόμα και την εποχή των τσιφλικάδων και κολλήγων οι τσιφλικάδες ήταν εισοδηματίες, όχι καπιταλιστές. Αυτός ήταν και ένας βασικός λόγος που εν τέλει το κράτος έσπασε τα τσιφλίκια. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή χάσαμε τον ενα πνέυμονα μας και προσανατολιστήκαμε στην Δύση, διότι η Ανατολή δεν μας ήθελε (βλέπε και Νάσερ). Το τραύμα της Κατοχής και του Εμφυλίου ήταν τόσο οξύ που προσανατολιστήκαμε προς το μέλλον, κόψαμε τις παραδοσιακές σχέσεις και περάσαμε στην εκβιομηχάνιση, έστω και με βιομήχανους τους μαυραγορίτες και δωσίλογους της Κατοχής. Αυτοί είχαν το κεφάλαιο, αυτοί έγιναν μία νέα ελίτ. Έλα όμως που εν τέλει βασίζονταν στο Ελληνικό Δημόσιο για προστασία και όταν για πολλαπλούς λόγους (είσοδος ΕΟΚ, άνοδος ΠΑΣΟΚ) κόπηκε η προστασία πάρα πολλοί απλά εγκατέλειψαν την κατάσταση και έφυγαν προς Λονδίνο-Παρίσι-Σαιν Μόριτς. Το ΠΑΣΟΚ πρώτα και η ΝΔ αργότερα έπιασαν νέα άμεση επαφή με τον λαό φορτώνοντάς τους στο Δημόσιο και στέλνοντας τους λογαριασμούς στους ξένους (πχ ΕΕ) και τις επόμενες γενεές (Δημόσιο Χρέος). Ο λαός έμαθε όμως ότι η καλοπέραση ήταν δικαίωμα, όχι κάτι που κατακτάται με πολύ δουλειά. Ο περίφημος πόνος που κατά τον Καμμένο υπέστει ο Ελληνικός λαός για να μπει στην ΟΝΕ ήταν ότι έπερνε αυξήσεις μόνο 8% που υπερκάλυπτε τον πληθωρισμό, αντί για 25% ώστε να περνάει καλά. Το ότι οι αυξήσεις των μισθών έκλειναν εργοστάσια έντασης εργασίας ενώ συχρόνως διώχναμε επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου λόγω ιδεοληψίας (όχι εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο κλπ εννοώντας ότι οι μη κρατικά ελεγχόμενες επενδύσεις είναι ανεπιθύμητες) δεν είχε σημασία, το κράτος όφειλε να εγγυηθεί την καλοπέρασή μας.
Η κρίση ήρθε χωρίς να την περιμένουμε. Σε τελική ανάλυση δεν φταίγαμε για τις χρηματοοικονομικές ανισορροπίες των διαχειριστών κεφαλαίων. Φταίγαμε όμως που είχαμε τα δημόσια οικονομικά μας σε τόσο κακή κατάσταση για να συμβάλουμε πλέον όχι τόσο σε καλοπέραση (διότι με 700 Ε δεν καλοπερνούσες ποτέ) αλλά στην διατήρηση σε ζωή μίας οικονομίας η οποία πλέον δεν παρήγαγε τίποτα. Όπως έλεγε ο μαθηματικός μου, τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται, τα δυσκόλως αγνοούνται, άρα δεν ξέρουμε τίποτε. Έτσι είχαμε καταντήσει την οικονομία προς της κρίσης, με εξαίρεση τον τουρισμό και λιγότερο την γεωργία, όλη η οικονομική ζωή εν τέλει βασίζονταν σε ελλειματικές κρατικές δαπάνες.
Ωραία η θεωρία αλλά πως βγαίνουμε από την κρίση. Κατ'αρχήν εν αντιθέσει με το άρθρο στο Άρδην, οι συνεταιρισμοί δεν είναι λύση έξω από τον γεωργικό τομέα. Οι πραγματικά επιτυχημένοι καπιταλιστικοί συνεταιρισμοί είναι ελάχιστοι, και ακόμα και τα κιμπούτζ του Ισραήλ ιδιωτικοποιήθηκαν διότι έβγαινε τρεις να δουλεύουν για να συντηρήσουν όλους. Αν κατι έδειξε η τελευταία 25ετία, ο πραγματικά άδικος τρόπος οργάνωσης του καπιταλισμού είναι αυτός ο οποίος μπορεί να προσφέρει μία γενικη ευημερία, συνδυαζόμενος με ένα κοινωνικό κράτος που να μην είναι όμως τόσο γεναιόδωρο ώστε να είναι αντικίνητρο στην εύρεση εργασίας. Ωστόσο πρέπει η ελληνική κοινωνία να θέλει την λύση και να πληρώσει το τίμημα της. Το ότι ο Τζήμερος και ο Θεωδοράκης πέρνουν ένα 10% μαζί (και λιγότερο μάλιστα) οφείλεται ότι σε τελική ανάλυση ένα τέτοιο ποσοστο της Ελληνικής κοινωνίας επιθυμεί φιλελεύθερο μετασχηματισμό της. Η πλειοψηφία θα προτιμούσε έναν πατερναλιστικό σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, όπου ναι μεν δεν θα απαγορεύεται η επιχειρηματικότητα αλλά το κράτος θα εξασφαλίζει επιτυχία για όλους. Έλα που δεν είμαστε Σαουδική Αραβία να δίνουμε $10,000 σε όλους τους πολίτες με την άνοδο κάθε νέου βασιλιά. Πρέπει πρώτα εμείς να αλλάξουμε και να θελήσουμε ένα σύγχρονο και λειτουργικό ελληνικό κράτος πριν αυτό αλλάξει. Αν μη τι άλλο ο Τσίπρας, κρατώντας τυχόν νέες μεταρρυθμίσεις σε πάγο και νομοθετόντας μόνο αντιμεταρρυθμίσεις αυτό το τετράμηνο, απέδειξε ότι δεν βλέπει μέλλον εξω από την Μαρξιστική θεωρία και πως θα νομοθετήσει φιλελεύθερες επιλογές μόνο υπό πίεση. Πραγματικά, φαίνεται ότι το ξένο τελεσίγραφο είναι η ελπίδα μας με αυτούς που μπλέξαμε για κυβέρνηση
Στην Ελλάδα υπάρχει η αίσθηση ότι όλα στην ιστορία του κράτους μας τα καθορίζουν οι ξένοι, οι οποίοι φταίνε για την κατάντια μας αλλά ποτέ για τα επιτεύγματα μας (με εξαίρεση τον Ότο Ρεχάνγκελ). Η αλήθεια είναι ότι υπήρξαν πολύ έντονες παρεμβάσεις του εξωτερικού παράγοντα. Η επανάσταση πέτυχε διότι ο πρωθυπουργός της Αγγλίας, ο βασιλιάς της Γαλλίας και ο τσάρος παρών των Ρωσιών απεφάσισαν να επιβάλλουν την δημιουργία του κράτους στον σουλτάνο. Επίσης οι προστάτιδες δυνάμεις μας έστειλαν και τον Όθωνα. Όμως εμείς επιλέξαμε τον Καποδίστρια και οι Μαυρομιχαλαίοι των δολοφόνησαν, και ας είπε ο επιζήσας οταν αποφυλακίστηκε "Ας όψετε η Αγγλία". Μόνοι μας επιλέξαμε τα ξενικά κόμματα επί επανάστασης και Όθωνα. Αντίστοιχα κατα την Αποστασία μόνοι μας κάναμε τον Αμερικανό πρέσβη βασικό διαμεσολαβητή. Υπήρξαν πολλές ξένες παρεμβάσεις στην Ελλάδα, αλλά με μικρές εξαιρέσεις του τύπου η κατοχή του Πειραιά κατά τον Κριμαϊκό ή η Τριπλή κατοχή του Β'ΠΠ σε ελάχιστες περιπτώσεις ήταν χωρίς να έχουν πρόσκληση και έρεισμα από εντόπιες πολιτικές δυνάμεις. Τμήματα της Ελληνικής κοινωνίας και του κατεστημένου ήταν τόσο αδίστακτοι για την κατάκτηση της εξουσίας που ήταν πρόθυμοι να καλέσουν ξένους. Όχι πως οι ξένοι ήταν άμοιροι των ευθυνών τους, δεν έχουν κανένα συγχωροχάρτι. Πάντως ιστορικά προτιμούσαν να προσεταιριστούν τμήμα της άρχουσας τάξης και να την κάνουν κοινωνό/συμπαραστάτη των συμφερόντων τους παρά να παρέμβουν άμεσα.
Ο Μαζάουερ είπε κάτι το φοβερό που πραγματικά δεν είχα συνειδητοποιήσει νωρίτερα. Εως ουσιαστικά το 1990 (δεν έθεσε αυτός το έτος, μόνο την γενιά) υπήρχε ένα μεγάλο τμήμα τη κοινωνίας που επιθυμούσε να ξαναπαιχτεί ο Εμφύλιος αλλά με άλλο αποτέλεσμα, είτε νίκη της Αριστεράς είτε συμφιλίωση, είτε να βγει το Κέντρο αντί της Δεξιάς κύριος νικητής. Η δική μου γενιά (όχι μόνο οι υπό των 30 ετών) ήταν η πρώτη που πραγματικά ήταν πρόθυμοι να τον δει ως ιστορικό γεγονός και να θάψει τη μνήμη του, χωρίς να θέλει όμως να τον ξεχάσει. Ουσιαστικά πολύ πρόσφατα μπορέσαμε να περάσουμε το μίσος του, αλλά και πάλι δεν μπορέσαμε να ξεφύγουμε από την αντιπαλότητά του. Η ελληνική κοινωνία ξεπερνάει σκοπέλους όσο ωριμάζει. Γενικό ερώτημα όμως είναι τι αποτελεί την ελληνική κοινωνία και ποιες οι επιθυμίες της. Αν δεν την κατανοήσουμε δεν μπορούμε να βγούμε από την κρίση, διότι δεν καταλαβαίνουμε και τα αίτιά της.
Η συγκρότηση του Ελληνικού κράτους ήταν προβληματική από αρχής. Είχαμε μία φτωχή αγροτική περιοχή από την οποία έλειπε και η ελίτ του ελληνικού έθνους. Ο μόνος Φαναριώτης ουσιαστικά ήταν ο Μαυροκορδάτος, μάλλον η πιο σκοτεινή μορφή της επανάστασης. Το ελληνικό κράτος έπρεπε όχι μόνο να στήσει υλική αλλά και ταξική υποδομή. Από την αρχή υπήρχε το ερώτημα, καθ'υμάς η Ανατολή ή ανοίκωμεν στην Δύση; Δευτερευόντως το ερώτημα ήταν, σε ποια Ανατολή αναφερώμαστε. Η ελιτ από την αρχή ήταν περισσότερο μεταπρατική παρά παραγωγική, εμποροι και καραβοκύρηδες παρά μεγαλοαγρότες. Ακόμα και την εποχή των τσιφλικάδων και κολλήγων οι τσιφλικάδες ήταν εισοδηματίες, όχι καπιταλιστές. Αυτός ήταν και ένας βασικός λόγος που εν τέλει το κράτος έσπασε τα τσιφλίκια. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή χάσαμε τον ενα πνέυμονα μας και προσανατολιστήκαμε στην Δύση, διότι η Ανατολή δεν μας ήθελε (βλέπε και Νάσερ). Το τραύμα της Κατοχής και του Εμφυλίου ήταν τόσο οξύ που προσανατολιστήκαμε προς το μέλλον, κόψαμε τις παραδοσιακές σχέσεις και περάσαμε στην εκβιομηχάνιση, έστω και με βιομήχανους τους μαυραγορίτες και δωσίλογους της Κατοχής. Αυτοί είχαν το κεφάλαιο, αυτοί έγιναν μία νέα ελίτ. Έλα όμως που εν τέλει βασίζονταν στο Ελληνικό Δημόσιο για προστασία και όταν για πολλαπλούς λόγους (είσοδος ΕΟΚ, άνοδος ΠΑΣΟΚ) κόπηκε η προστασία πάρα πολλοί απλά εγκατέλειψαν την κατάσταση και έφυγαν προς Λονδίνο-Παρίσι-Σαιν Μόριτς. Το ΠΑΣΟΚ πρώτα και η ΝΔ αργότερα έπιασαν νέα άμεση επαφή με τον λαό φορτώνοντάς τους στο Δημόσιο και στέλνοντας τους λογαριασμούς στους ξένους (πχ ΕΕ) και τις επόμενες γενεές (Δημόσιο Χρέος). Ο λαός έμαθε όμως ότι η καλοπέραση ήταν δικαίωμα, όχι κάτι που κατακτάται με πολύ δουλειά. Ο περίφημος πόνος που κατά τον Καμμένο υπέστει ο Ελληνικός λαός για να μπει στην ΟΝΕ ήταν ότι έπερνε αυξήσεις μόνο 8% που υπερκάλυπτε τον πληθωρισμό, αντί για 25% ώστε να περνάει καλά. Το ότι οι αυξήσεις των μισθών έκλειναν εργοστάσια έντασης εργασίας ενώ συχρόνως διώχναμε επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου λόγω ιδεοληψίας (όχι εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο κλπ εννοώντας ότι οι μη κρατικά ελεγχόμενες επενδύσεις είναι ανεπιθύμητες) δεν είχε σημασία, το κράτος όφειλε να εγγυηθεί την καλοπέρασή μας.
Η κρίση ήρθε χωρίς να την περιμένουμε. Σε τελική ανάλυση δεν φταίγαμε για τις χρηματοοικονομικές ανισορροπίες των διαχειριστών κεφαλαίων. Φταίγαμε όμως που είχαμε τα δημόσια οικονομικά μας σε τόσο κακή κατάσταση για να συμβάλουμε πλέον όχι τόσο σε καλοπέραση (διότι με 700 Ε δεν καλοπερνούσες ποτέ) αλλά στην διατήρηση σε ζωή μίας οικονομίας η οποία πλέον δεν παρήγαγε τίποτα. Όπως έλεγε ο μαθηματικός μου, τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται, τα δυσκόλως αγνοούνται, άρα δεν ξέρουμε τίποτε. Έτσι είχαμε καταντήσει την οικονομία προς της κρίσης, με εξαίρεση τον τουρισμό και λιγότερο την γεωργία, όλη η οικονομική ζωή εν τέλει βασίζονταν σε ελλειματικές κρατικές δαπάνες.
Ωραία η θεωρία αλλά πως βγαίνουμε από την κρίση. Κατ'αρχήν εν αντιθέσει με το άρθρο στο Άρδην, οι συνεταιρισμοί δεν είναι λύση έξω από τον γεωργικό τομέα. Οι πραγματικά επιτυχημένοι καπιταλιστικοί συνεταιρισμοί είναι ελάχιστοι, και ακόμα και τα κιμπούτζ του Ισραήλ ιδιωτικοποιήθηκαν διότι έβγαινε τρεις να δουλεύουν για να συντηρήσουν όλους. Αν κατι έδειξε η τελευταία 25ετία, ο πραγματικά άδικος τρόπος οργάνωσης του καπιταλισμού είναι αυτός ο οποίος μπορεί να προσφέρει μία γενικη ευημερία, συνδυαζόμενος με ένα κοινωνικό κράτος που να μην είναι όμως τόσο γεναιόδωρο ώστε να είναι αντικίνητρο στην εύρεση εργασίας. Ωστόσο πρέπει η ελληνική κοινωνία να θέλει την λύση και να πληρώσει το τίμημα της. Το ότι ο Τζήμερος και ο Θεωδοράκης πέρνουν ένα 10% μαζί (και λιγότερο μάλιστα) οφείλεται ότι σε τελική ανάλυση ένα τέτοιο ποσοστο της Ελληνικής κοινωνίας επιθυμεί φιλελεύθερο μετασχηματισμό της. Η πλειοψηφία θα προτιμούσε έναν πατερναλιστικό σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, όπου ναι μεν δεν θα απαγορεύεται η επιχειρηματικότητα αλλά το κράτος θα εξασφαλίζει επιτυχία για όλους. Έλα που δεν είμαστε Σαουδική Αραβία να δίνουμε $10,000 σε όλους τους πολίτες με την άνοδο κάθε νέου βασιλιά. Πρέπει πρώτα εμείς να αλλάξουμε και να θελήσουμε ένα σύγχρονο και λειτουργικό ελληνικό κράτος πριν αυτό αλλάξει. Αν μη τι άλλο ο Τσίπρας, κρατώντας τυχόν νέες μεταρρυθμίσεις σε πάγο και νομοθετόντας μόνο αντιμεταρρυθμίσεις αυτό το τετράμηνο, απέδειξε ότι δεν βλέπει μέλλον εξω από την Μαρξιστική θεωρία και πως θα νομοθετήσει φιλελεύθερες επιλογές μόνο υπό πίεση. Πραγματικά, φαίνεται ότι το ξένο τελεσίγραφο είναι η ελπίδα μας με αυτούς που μπλέξαμε για κυβέρνηση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου