Η προσωκρατική φιλοσοφία

Διαβάζοντας κανείς την προηγούμενη ανάρτηση και τον τίτλο αυτής μπορεί να νομίσει ότι δεν έχω τίποτα να κάνω και χαλάω τον χρόνο μου με ασημαντότητες. Όχι επακριβώς. Έχω αρκετή δουλειά να κάνω, απλά πρέπει να κατεβάσω και ιδέες. Έχω την τύχη ότι ο καθηγητής μου έστειλε βιβλιογραφία να διαβάσω αν και σε αυτή την φάση το βλέπω να το κάνω τα Χριστούγεννα στην Ελλάδα. Αφού έχω τα δεδομένα και το λογισμικό ας κάτσω εδω να δουλέψω πάνω του. Καθότι όμως δεν μπορώ να εργάζομαι σε όλη την διάρκεια της ημέρας χωρίς να κλωτσάω κάθομαι και κοιτάω και άλλα πράγματα. Ένα από αυτά είναι ένα νέο δίτομο βιβλίο με τα επιζήσαντα κείμενα της προσωκρατικής φιλοσοφίας που αγόρασε αυτόν τον μήνα η βιβλιοθήκη.

Το ενδιαφέρον μου δεν είναι τόσο η φιλοσοφία καθ'αυτή. Είμαι πολύ πρακτικός άνθρωπος. Περισσότερο ενδιαφέρομαι το τι έχει επιζήσει. Γενικά η αρχαία Ελληνική Γραμματεία που επέζησε είναι λιγότερο από το 1% αυτού που παρήχθει. Την εποχή του TLG μπορούμε να το προσδιορήσουμε και λίγο καλύτερα, κατά εκτιμησή μου μεταξύ 0,4 και 0,6 % των βιβλίων της Αρχαίας Γραμματείας επεζησε, αν μετρήσουμε τον αριθμό των τίτλων. Όπως μάθαμε σχολείο ο Diels συνέλεξε στα τέλη του 19ου αιώνα όλα τα θραύσματα των προσωκρατικών που επέζησαν, κυρίως ως αναφορές σε μετέπειτα συγγραφείς, και τα εξέδωσε. Εν συνεχεία ακολούθησε η παπυρολογία και τα "νέα" αρχαία κείμενα που ανακάλυφθηκαν στην έρημο όπως και νεώτερες εκδόσεις του αναφερόμενου βιβλίου με συντάκτη στις τελευταίες τον Krantz εξού και είναι γνωστο το βιλίο ως Diels-Krantz. Τελευταία όμως έκδοση ήταν το 1951/2. Από τότε άραγε τι να έγινε; Αυτό ήταν το ενδιαφέρον μου, έτσι και το ξεφύλισα το βιβλίο στην βιβλιοθήκη.

Ένας Αμερικάνος (ή Αυστραλός; δεν θυμάμαι καλά) φιλόλογος έκανε σκοπό της ζωής του και μετά 20 χρόνια αγώνα κατάφερε να εκδώσει μία ουσιαστικά επικαιροποιημένη έκδοση του Diels-Krantz περιορίζοντας όμως το έργο στους πραγματικά προσωκρατικούς (και όχι αυτούς που γεννήθηκαν μετά τον Αριστοτέλη αλλά προτίμησαν να αγνοήσουν τον Σωκράτη) και τοποθετούντας όλους στους ίδιους τόμους και όχι να σε κάνει να ψάχνεις σε 1 τόμο ανά συγγραφέα και σε διαφορετική γλώσσα. Τι άραγε να ανακλύφθηκε από το 1951/2; Όχι πολλά πράγματα

Κατ'αρχήν τα νέα κείμενα απεδείχθησαν πολύ λιγότερα απ'ότι περίμενα. Ένα ή δύο νέα θραύσματα αναγνωρίστηκαν σε (βυζαντινούς) συγγραφείς, 5-6 πάπυροι με φιλοσοφικό περιεχόμενο εκδώθηκαν (με κυριότερο τον Εμπεδοκλή του Στρασβούργου) ή με σχόλιο που να ανέφερε κάποιον αρχαίο φιλόσοφο αλλά κατά τα άλλα έχουμε τα ίδια κείμενα. Αυτό το οποίο προχώρησε είναι η ερμηνεία τους και η αναγνώριση ποια είναι γνήσια αποσπάσματα και ποιά όχι. Διαβάζοντας λίστες για νέα κείμενα που ανακτήθηκαν από τους παπύρους είχα ενθουσιαστεί με τον Εμπεδοκλή του Στρασβούρου ή τον πάπυρο του Δερβενίου (ο οποίος παραδώξως κατα την γνώμη μου αναφέρθηκε ως πηγή σχολίου αλλά δεν παρατέθηκε ο ίδιος παρ'ότι ανήκει σε αυτή την κατηγορία). Ο "νέος" Εμπεδοκλής απλά προσέθεσε καμία εκατοστή στίχους σε ένα ποίημα από το οποίο ήδη γνωρίζαμε καμία διακοσαριά-τριακοσαριά. Οι υπολοιπες προσθήκες ήταν ακόμη λιγότερο σημαντικές.

Γενικώς η ανάκτηση αρχαίων ελληνικών κειμένων αν και έχει πολύ ελπίδα έχει λίγα να παρουσιάσει. Ναι, έχουμε νέες τραγωδίες, κωμωδίες, ποιήματα, φιλοσοφικά έργα τα οποία είχαν χαθεί αλλά δεν παύουν να είναι λίγα σε σχέση με αυτά που χάθηκαν αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν θα προκαλούν ενδιαφέρον οι νέες ανακτήσεις